Wskoczę na chwilę w mroki średniowiecza, by wydobyć z nich Piękne Madonny...Czy średniowiecze mogło być mroczne, jeśli pozostawiło takie arcydzieła? Co do tego historycy są zgodni. Mroki Średniowiecza to słowna niedokładność, w odniesieniu do czasów całkiem światłych*.
Piękna Madonna z Wrocławia, dziś ponad sześćsetletnia, stoi w lekkim kontrapoście w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Sama postać Madonny jest drobna. Delikatna fizjonomia i twarz kontrastuje z grubymi połami płaszcza, którym jest otulona. To właściwie młodziutka dziewczyna przywdziana w dodający jej powagi strój, z ciężką, złotą koroną na głowie. Dziewczyna w roli, która może ją odrobinę przerasta.
Jest tak nieprawdopodobnie subtelna, że jej cielesność budzi wątpliwości. Alabastrowa karnacja, łagodnie zaokrąglone czoło, subtelnie przymknięte oczy, szczupłe, gotyckie dłonie. Kwintesencja delikatności. Krucha jak materiał- wapienny blok, z którego powstała.
Inaczej Dzieciątko. Krągłe, pełne wigoru, nagusieńkie. Dziecięco nieobliczalne, wijące się niepokornie i poruszone w rękach statycznej Madonny. W moim odczuciu jest z kolei kwintesencją dziecięcości- w geście odrobinę psotnego sięgania po jabłko.
Jabłko-kuszące, ponętne, dorodne. W nim mieści się eschatologiczna głębia przedstawienia.Maria staje się Nową Ewą, maleńki Jezus - Nowym Adamem. Jednak funkcję zmienia rekwizyt - jabłko. Jezus dotyka jabłka- symbolu Grzechu, przemieniając go w symbol Ofiary za grzechy ludzkości. Dokona misji wybawiania ludzkości, a nie, jak Adam pognębienia jej w grzeszności. To Biblia , Stary i Nowy Testament streszczony w jednej , wapiennej figurze. Czy tak syntetyczne myślenie mogło przynależeć do mrocznych czasów? **
Madonny szafkowe
W Muzeum Narodowym w Warszawie do końca lutego można zobaczyć przemyślną Madonnę, która oprócz potężnej (jak zwykle) symboliki mieści jeszcze wymiar praktyczny. Przaśnie zwana Madonną szafkową. Może macie Państwo pomysł na lepszą dla Niej nazwę?
W Polsce jest ich tylko trzy. Na świecie- garstka. Powstały na Pomorzu, na terenie państwa krzyżackiego. Ta z reprodukcji została wyrzeźbiona w końcówce XIV stulecia. Jest zatem rówieśnicą Pięknej Madonny z Wrocławia.
Przyznacie Państwo, sam pomysł Madonny - figurki będącej jednoczenie pojemnikiem na coś jest specyficzny. Jak współczesne fluorescencyjne Madonny na wodę święconą, pseudo-religijne gadżety. Ale za to te średniowieczne - mieściły znacznie więcej niż fizycznie zdołało się pomieścić w figurce pod płaszczem Marii.
Figurka zamknięta- to Madonna z Dzieciątkiem. Otwarta- to Madonna Płaszcza Ochronnego. W jej wnętrzu natomiast - rezyduje przedstawienie Trójcy Świętej.
Madonny szafkowe to także pojemny wizualny komunikat o mocy wstawienniczej Marii, o Jej roli i miejscu w Historii Zbawienia.
Te same czasy, dwa krańce kraju i tak różne przedstawienia. Różnorodne jak średniowiecze.
*Zainteresowanym polecam "Sztukę i piękno w średniowieczu" autorstwa Umberto Eco.
**Więcej na ten temat pisze dr Paweł Freus
Czy podoba się Państwu ten blog? Jeśli tak- to bardzo proszę o oddanie głosu w konkursie na Blog Roku przez wysłanie SMS-o treści E00118 na numer 7122 . Koszt sms-a to 1,23 zł.
Mi dodacie Państwo skrzydeł :-), a dochód zostanie przekazany na organizację turnusów rehabilitacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych.
fotografie: Piękna Madonna z Wrocławia, Muzeum Narodowe w Warszawie
Madonna szafkowa z Pelplina, Muzeum Narodowe w Warszawie , do lutego 2010
Justyna Napiórkowska
Autorka Blogu Roku w dziedzinie Kultury
www.osztuce.blogspot.com
Udostępnij
Więcej sztuki? Zapraszam na blog : www.napiorkowska.blogspot.com Justyna Napiórkowska www.osztuce.blogspot.com
z przyjemnością czytam wprawne i z erudycją przygotowane opisy. duża rozkosz dla miłośnika sztuki gotyckiej.
OdpowiedzUsuń